Afrika’dan yeni hava: Çağdaş Afrika sanatı

Claudio Vitagliano

Daha sonra gelecek olan diğerlerine giriş olarak tanımlayabileceğimiz bu kısa deneme ile çağdaş Afrika sanatının şu anda neyi temsil ettiğini ve yakın gelecekte neleri temsil edebileceğini çok özlü bir şekilde açıklamaya çalışacağız.

Hakkında çok az ve kötü bilinen böyle bir konuyu değerlendirmek için, bize göre, öncelikle bazı verileri vurgulayarak dikkatimizin nesnesini kısaca tanımlamak gerekir.
54 eyalete bölünmüş, 30 milyon kilometrekareden fazla bir alana sahip, 2000 dilin konuşulduğu ve 3000 etnik grubun yaşadığı bir bölgeden bahsediyoruz.

Ayrıca, Afrika olgusuyla başa çıkabilmek için yeterli temelleri atmak istiyorsak, sömürgecilik ve diaspora gibi birbirini üreten güdüler olan tarihsel olayları da büyük ölçüde dikkate almalıyız.
Yukarıda sıralanan veriler ışığında ve aynı coğrafi alan içindeki fiziksel ve kültürel mesafeler de göz önünde bulundurulduğunda Afrika yerine Afrika’dan bahsetmek daha doğru olacaktır.

Aşağıdakilerin öncülü olan bu birkaç noktayı belirledikten sonra, bakışımızın ve düşüncemizin kara kıtanın sanatıyla buluştuğu andan, yani yirminci yüzyılın başlarındaki sanatsal avangardlarla ilgilenmeye başladığımız andan başlayalım.

Njideka Akunyili Crosby

Kuşkusuz, birçok sanatçı geçen yüzyılın ilk yıllarında, Akdeniz’in güneyinde üretilen ilkel sanatın yıkıcı gücünü çoktan keşfetmişti. Saf haliyle doğuştan gelen bir gücü ifade eden bu sanat, Picasso, Matisse, Braque, Brancusi vb. gibi sanatçıların kendilerini özellikle adanmış hissettikleri dillerin sürekli deneylerini başlatabilmek için ideal bir sıçrama tahtasıydı.

Afrika ilhamının itici gücü, Batı’da sanat tarihini oluşturan hareketlere bile çevrildi; ve özellikle Fovizm ve Kübizm’e atıfta bulunuyoruz. Gerçekte, tam da bu olaylarda, sömürgecilikle ilgili olarak bir tür yağma fark edilebilirdi; Kendini her zaman diğerlerinden üstün gören Batı kültürü, kendini yenilemek için kara kıtadan gelenlerden fikir çıkarmaktan çekinmedi.

Bununla birlikte, söz konusu sanatçılar, eserleri için ilham aldıkları estetiğin, bir asırdan fazla bir süre sonra görsel sanatlarda gerçek bir devrim destanına yol açarak, zaten güzel ve Batılı sanatçılar için hazır olan basit bir ilham deposundan, kendi ayakları üzerinde yürüyen ve stiller için Batı sanatıyla rekabet edebilen gerçek bir gezegensel harekette terfi ettirileceğini asla hayal edemezlerdi ve içindekiler.

Njideka Akunyili Crosby

Afrika sanatının ayinleri ve mitleri, Empresyonizmle birlikte önceki yüzyıllarda anlaşıldığı şekliyle figürasyonun düşüşünü emreden yirminci yüzyılın başlarındaki sanat için gerçek bir canlandırıcı merhemdi. Zaten toplantıları sırasında, Afrika ve Batı sanatı önemli farklılıklar ortaya koydu: bir yanda genel olarak yatıştırıcı ve dini ayinlere yönelik eserlerin üretimi yoluyla ifade edilen bir sanatımız varken, diğer yanda hikayemizi manevi terimlerle anlatmak için tasarlanmış, ancak her şeyden önce bir ticaret nesnesi olmaya mahkum bir estetik vardı ve var.

Birkaç yıl içinde insan hayatını tüketilecek anlamsız bir yarışa dönüştürecek olan yakın metalaşmanın habercilerinin varlığında, Batı’nın Afrika sanatında bir an için gördüğü soylu vahşi efsanesi, kurtarıcı bir alternatif olarak önleyici bir şekilde benimsendi. Afrika sanatı, zamanın sanatçılarının ruhlarına, zamanlarının çok ötesinde, dar görüşlü ve yabancılaştırıcı bir materyalizme giderek daha fazla yol vermek için çözüldüğünü gördükleri maneviyat arzusunu aşılamıştı.

Afrika sanat tarihi, yirminci yüzyıl boyunca, dünyanın dört bir yanından birçok sanatçının eserlerinde az ya da çok açık bir şekilde yansıtılmıştır (örneğin Basquiat vakası makroskopiktir).

Ancak, şu anda gezegensel sanatta yerleşik bir uygulama olduğu gibi, herhangi bir sanatçının, hareketin veya sanat ifadesinin gerçek başarısını onaylayan şey, piyasanın ona verdiği iyiliktir. Ve özellikle dikkatimizi çeken bu gerçektir. Çağdaş dünyayı ve ifade ettiği sanatı ilgilendiren olayların asgari düzeyde analiz edilmesine alışkın olan herkes için güçlü bir şekilde ortaya çıkan bir soru var: Batı, Afrika sanatında olası bir katarsis fırsatı mı görüyor yoksa her an yorgunluk belirtileri gösterebilecek bir piyasayı yeniden canlandırmanın bir yolu mu?

Bu soruyu, çalışma ve bilişsel çaba gerektiren içgörülerle zaman içinde yanıtlama olasılığını saklı tutuyoruz.

Kuşkusuz şu anda, Afrika sanatının neden dünyanın dört bir yanındaki kamu müze kurumlarının ve özellikle New York, Londra veya Milano’daki zengin koleksiyoncuların arzularının başında gelebileceğine dair ürkek hipotezler geliştirmemize yol açan, okunması kolay bazı ipuçları görüyoruz.

Cheri Samba

Bu potansiyel nedenlerden biri, Kara Kıta’nın çağdaş sanatının Batı sanatına kıyasla sunuluş biçimindeki tutarsızlık olabilir. İtalyan sanatının küreselleşmiş paradigmalarında uzun süredir homologe edilmiş dillerle bir kopuş anını açıkça temsil ediyor ve yaratıcı eylemin motifleri arasında hikayenin şiirselliğinin merkeziliğini gösteriyor. Uzman olmayanlar için bile, yarımküremizin sanat temalarının ve tarzlarının, genel olarak (elbette birçok istisna vardır) köken kültürleriyle bağını kaybettiği ve her enlemde ve aynı zamanda hiçbir yerde anlaşılabilir olan standart bir dili bir anlam aracı olarak benimsediği açıktır.

Cheri Samba

Sanat aynı zamanda üretildiği toplumun tarihinin ve kültürünün de aynasıysa, çağdaş Afrika sanatında bu özetin gerçeğe tekabül ettiğini, Batı sanatında ise artık olmadığını söylemek gerekir.

Ama gelelim ki, bize göre, Afrika çağdaş sanatının dünya çapında takdir edilme ölçeğindeki sıçramayı diğerlerinden daha fazla önemli ölçüde belirleyecek olan faktöre gelelim ve bu da piyasadır.

İnanıyoruz ki, bu sanatın hareketi, “finans” adı verilen uluslararası ekonomi dininin yöneticileri tarafından, uluslararası pazarın motorunu maksimum devirde tutabilecek son yağlayıcı olarak görülüyor.

Şu anda büyük para rezervlerine sahip bir piyasa; Bununla birlikte, Batı sanatının çok korkulan sakinliği şekillenirse, hareketsiz ve dolayısıyla sonuçsuz kalabilecek rezervler. Durmadan işlenen temaların ve stillerin tekrarı, (ne yazık ki) tahminlerimizle örtüşmesi gereken gelecekteki senaryolar için kesinlikle bir viaticum’dur. Dayanak noktasını ABD’de yaşayan sanat, artık yalnızca sanatçının duyarlılığının ifadesini sürdürme çabasından daha fazla cazibe ile ilgilenen satış kayıtları ve ritüellerle ayırt ediliyor.

Julie Meheretu

Bu faktörlerin bir sonucu olarak, halka ve koleksiyonculara karşı, şu anda yalnızca havada algılanabilen, ancak muhtemelen yakında Christie’s ve Sotheby’s müzayedelerinde tüm öldürücülüğüyle patlayacak olan yeni başlayan bir hoşnutsuzluk var. Ve bu nedenle, geçen yüzyılın başında olduğu gibi basit bir yabancı olarak, şu anda evimizin bayat ekmeğine kıyasla taze pişmiş ekmeğin tazeliğiyle kendini sunan “öteki” bir sanattan daha iyi ne olabilir?

Dünya ticaretine, gerekli pazarlama ile önümüzdeki on yıllar boyunca muazzam sermayeyi hareket ettirebilecek bir malı tanıtmak için daha iyi bir fırsat olabilir mi?

Eğer analizimiz doğruysa, ki buna ikna olduk, o zaman Afrika sanatını geliştirme yarışının nedeni tüm kanıtlarıyla ortaya çıkıyor.

Kuşkusuz, aynı şeyin bir “habilitasyonuna” ve Batılı olanla eşdeğerliliğine tanık olmak, genel olarak sanat hareketinin sağlığı için her derde deva olacaktır, ancak felaketçi olmak istemeden, felaketi köşede görüyoruz.

Madalyonun diğer yüzü, tüm Afrika sanat hareketinin büyük uluslararası pazara kesin olarak girmek için yerine getirmesi gereken ayarlamalarla temsil edilebilir.
Bu, doğal olarak, Batı’da zaten mevcut olan uygulama gibi, markayı sanatçı üzerinde güçlendirecek ve aynı zamanda sanatçının alıntılarını “sivil bağlamdan” çıkaracaktı.

Seçenek: Dzikamai Nyahunzvi

Seçenek: Dzikamai Nyahunzvi

Sanatçı ve eseri merkezîliğini yitirecek, sistem içinde yardımcı aktörler haline gelecekti. Kendini, kâr elde etmek için şiirselliğin ve yaratıcı örneklerin parçalar halinde ortaya çıktığı bir dişli olarak sunan bir mekanizma.
Kısacası, Afrika sanatının dünya seçkinleri arasına girebilmesi için ödenmesi gereken görev, yaratıcı pratiğinin yozlaşması ve kökenlerinin unutulması olacaktır.

Sonunda, çağdaş dünyada bu kadar mevcut olan paradoks ortaya çıkacaktır, yani başarıya ulaşan bir fenomenin, çöküşünün tohumunu tam da gelişmesinde sunduğu gerçeği.

İki örnek vermek gerekirse El Anatsui ve Marlene Dumas fiyatları hem bir memnuniyet kaynağı hem de bir uyandırma çağrısıdır. Sonuç olarak, Afrika hareketinin ancak kimliğini kaybederek büyük bir şirket haline gelebileceğinden korkuyoruz.

Tabii ki, yanıldığının kanıtlanması bizi mutlu edecektir.

ComeDonChisciotte.org için Claudio Vitagliano tarafından

15.08.2024